تاریخچه زعفران

تاریخچه زعفران داستانی بسیار طولانی و جذاب دارد که قدمت آن به هزاران سال پیش برمی‌گردد.

 * ایران، مهد زعفران: بسیاری از مورخان و باستان‌شناسان معتقدند که خاستگاه اصلی زعفران، منطقه ماد ایران باستان است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که کشت و استفاده از زعفران در ایران حداقل ۳۵۰۰ سال قدمت دارد. در برخی منابع، از قدمت ۵۰۰۰ ساله نیز صحبت شده است.
 * تمدن‌های باستانی: زعفران در تمدن‌های باستانی مختلفی از جمله یونان، روم، مصر و چین مورد استفاده قرار می‌گرفت. از آن نه تنها به عنوان ادویه، بلکه به عنوان رنگ، عطر و حتی در مراسم مومیایی کردن نیز استفاده می‌شد.
کاربردها در طول تاریخ
 * دارویی: در طول تاریخ، زعفران به عنوان یک داروی گیاهی برای درمان بیماری‌های مختلفی از جمله افسردگی، مشکلات گوارشی و... استفاده می‌شده است.
 * رنگرزی: به دلیل رنگ طلایی و زیبای زعفران، از آن برای رنگ کردن پارچه‌ها، به ویژه پارچه‌های ابریشمی که مخصوص پادشاهان و اشراف بودند، استفاده می‌شد.
 * غذایی: زعفران از دیرباز به عنوان یک ادویه گران‌قیمت در آشپزی، به ویژه در غذاهای درباری و سلطنتی، مورد استفاده قرار می‌گرفت.
 * عطر و آرایش: در تمدن‌هایی مانند روم باستان، از زعفران برای تهیه عطر و همچنین به عنوان ماده‌ای در لوازم آرایشی استفاده می‌شد.
گسترش به جهان
 * مسافرت با ایرانیان: زعفران به تدریج از ایران به سایر نقاط جهان گسترش یافت. برای مثال، گفته می‌شود که ایرانیان تبعید شده به شام، برای اولین بار کشت زعفران را در آن مناطق رواج دادند.
 * اسپانیا و اروپا: اعراب که کشت زعفران را از ایرانیان آموخته بودند، آن را در قرن دهم میلادی به اسپانیا بردند. از اسپانیا نیز به تدریج به سایر کشورهای اروپایی مانند انگلستان (شهر Saffron Walden در انگلستان به دلیل کشت زعفران به این نام معروف شده است) راه یافت.
 * هند و کشمیر: زعفران از طریق مسیرهای تجاری و همچنین توسط حاکمان ایرانی، به هند و منطقه کشمیر منتقل شد که امروزه نیز به دلیل تولید زعفران مرغوب شهرت دارد.
زعفران در عصر مدرن
 * بزرگترین تولیدکننده: امروزه، ایران همچنان بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است و بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا را تولید می‌کند.
 * گران‌ترین ادویه: زعفران به دلیل فرآیند کشت و برداشت دشوار و نیاز به نیروی کار زیاد، همچنان گران‌ترین ادویه در جهان محسوب می‌شود.
به طور خلاصه، زعفران از یک گیاه بومی در ایران، به یک کالای جهانی با ارزش تبدیل شده است که تاریخ و فرهنگ بسیاری از کشورها را تحت تاثیر قرار داده است.